goalball

Takım sporları yüksek seyir zevki ve sporculara sağladığı sayısız fayda milyonlarca insanın yaşamına dokunuyor. Mekânsal farkındalığı, güven duygusunu ve iletişim becerilerini geliştiren golbol, İngilizce adıyla, goalball oyunu da bunlardan biri. Golbol ne demek, kuralları nelerdir ve nasıl oynanır diye merak ediyorsanız, aradığınız cevapların tümünü bu spor rehberinde bulabilirsiniz.

Goalball Nedir, Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Golbol, görme engelli sporcular için geliştirilen ve kendine has kurallara sahip paralimpik bir takım sporu. Dört yılda bir dünyanın farklı ülkelerinde düzenlenen Paralimpik Yaz Oyunları’nda en çok ilgi gören sporların başında geliyor. Heyecan ve rekabet duygularının eksik olmadığı golbol sporu hem oyunculara hem de izleyicilere benzersiz deneyimler yaşatıyor. 

Golbol son derece popüler bir spor olmasının yanı sıra Paralimpik Oyunları’nın en eski etkinliklerinden biri. Oyunun kökenleri 2. Dünya Savaşı yıllarına kadar uzanıyor. Avustralyalı Hans Lorenzen ve Alman Sepp Reindle tarafından geliştirilen bu spor, o dönemlerde görme yeteneklerini kaybeden savaş gazilerinin rehabilitasyonu için oynanıyordu. 1950’ler ve 1960’larda, oyuncular hücum ve savunmada daha yetenekli hale geldikçe sınırları zorlamak için yeni yollar aramaya başladı ve goalball rekabetçi bir spora dönüştü. 

İlk kez 1976 yılında Toronto Paralimpik Yaz Oyunları programına erkekler grubunda dahil edilen golbol, görme engelli sporcular için ilk paralimpik takım sporu olma özelliğini taşıyor. Kadınların oyunlara dahil olması ise 1984 New York Paralimpik Yaz Oyunları’nda gerçekleşti. Ayrıca dört yılda bir yapılan iki paralimpik turnuvasının arasında bir de Goalball Dünya Şampiyonası düzenleniyor. Dünya çapındaki ilk şampiyona ise 1978 yılında Avusturya’da yapıldı. Birincisi 1983’te Danimarka’da düzenlenen Goalball Avrupa Şampiyonası ise iki yılda bir gerçekleşiyor.

Goalball ve Türkiye

Goalball oyunu, birçok şehirde dernek ve temsilciliği bulunan Türkiye Görme Engelliler Spor Federasyonu öncülüğünde gelişmeye devam ediyor. Bununla birlikte gençler ve yetişkinler klasmanında Türkiye’yi uluslararası müsabakalarda temsil eden erkek ve kadın milli takımları da mevcut. Hatta Golbol Kadın Milli Takımı Avrupa şampiyonalarında 2013’te gümüş, 2015’te ise altın madalya alırken, 2018 Goalball Dünya Şampiyonası’nda ise ikinci oldu. Aynı şekilde Golbol Erkek Milli Takımı da uluslararası turnuvalarda altın, gümüş ve bronz madalyalar kazanarak üstün bir başarı sergiliyor.

golbol nasıl oynanır

Goalball Nasıl Oynanır? Goalball Kuralları nelerdir?

Dünya genelinde 112 ülkede oynanan golbol, rekabetçi bir spor olarak ulusal ve uluslararası turnuvalarda popülaritesini artırmaya devam ediyor. Peki golbol nasıl oynanır? 

Oyun alanından puanlamaya kadar tüm goalball kuralları:

Goalball Oyun Alanı:

  • Goalball 18 metre uzunluğa ve 9 metre genişliğe sahip dikdörtgen bir oyun alanında oynanıyor. 
  • Oyun alanının her iki tarafında rakip takımların kaleleri bulunuyor. Kalelerin genişliği ise oyun alanı genişliğiyle aynı oluyor. 
  • Müsabaka alanında uzunluğu 6, genişliği 9 metre olan üç eşit bölüm bulunuyor. Bunlardan ikisi kale önlerinde yer alırken, diğeri sahanın ortasındaki tarafsız alanı temsil ediyor. Takımlara ait bölgeler de kendi içinde iki eşit parçaya ayrılıyor. Kaleye yakın olan kısımlar oryantasyon alanı, kaleye daha uzak olan kısımlar ise ara alan olarak nitelendiriliyor.
  • Oyun alanında bulunan çizgiler hakemlerin görebilmesi için canlı renklerden oluşurken sporcuların hissedebilmesi için dokunsal özellikler taşıyor. Böylece golbol oyuncuları yönlerini daha kolay şekilde tayin edebiliyor.

Goalball Topu:

  • Golbol maçları benzersiz boyut, ağırlık ve yüzey özelliklerine sahip özel toplarla oynanıyor.
  • Golbol topunun 24-25 cm çapında ve 1250 gram ağırlığında olması gerekiyor.
  • Sporcular tarafından fark edilebilmesi için golbol topunda iki adet zil bulunuyor. Ayrıca yarısı alt yarım kürede, diğer yarısı üst yarım kürede olmak üzere topun üzerinde sekiz adet ses deliği bulunuyor. 
  • Tutuşu kolaylaştırmak için doğal kauçuktan üretilen golbol topları mavi renkli ve boğumlu yüzey özellikleri taşıyor.
goalball oyuncuları

Goalball Oyuncuları ve Maç Görevlileri:

  • Goalball üçer kişilik iki takım halinde oynanıyor. Yedek kulübesinde ise en az bir en fazla üç yedek oyuncu bulunması gerekiyor.
  • Oyun süresi boyunca takımlar en fazla dört oyuncu değişikliği yapabiliyor. Ayrıca en az bir oyuncu değişikliğinin ilk yarıda yapılması gerekiyor. Aksi takdirde takımlar değişiklik hakkını kaybediyor.
  • Değişiklik ile oyundan çıkan bir sporcu daha sonra tekrardan oyuna dahil olabiliyor.
  • Takım oyuncularının arkasında ve önünde kendine ait numaraları bulunan aynı renkli formaları giymesi gerekiyor.
  • Oyuncular formaya ek olarak maç boyunca göz maskesi ya da göz pedi ekipmanı takıyor.
  • Goalball maçlarında kuralları uygulamak üzere toplamda 11 görevli bulunuyor. Bunlardan 2’si oyun hakemi, 4’ü kale hakemi, 1’i skor yazıcısı, 1’i zaman tutucusu, 2’si on saniye hakemi ve kalan 1 arka plan zaman tutucusu olarak görev yapıyor.

Goalball Oyun Süresi ve Puanlama Sistemi:

  • Golbol maçları her bir yarıda 12 dakika olmak üzere toplam 24 dakika sürüyor. 
  • İlk yarı bittikten sonra 3 dakikalık bir devre arası veriliyor.
  • Takımların toplam oyun süresi boyunca dört kez mola alma hakkı bulunuyor. Molalar 45 saniye sürüyor. Mola kararı hem takım oyuncuları hem de teknik direktör tarafından verilebiliyor. Bunun dışında hakemler herhangi bir süre limiti olmaksızın görevli molası verebiliyor.
  • Goalball oyununda amaç elle atılan topu rakip takımın kale çizgisinden geçirmek. Ayrıca oyuncular hamlelerini ellerinin ve dizlerinin üzerinde durarak gerçekleştiriyor.
  • Rakip takımın kale çizgisini geçen her top atışı bir gol sayılıyor. Bir atışın gol sayılabilmesi için topun tamamının çizgiyi geçmesi gerekiyor.
  • Oyun süresi sonunda en çok puana ulaşan takım galibiyete ulaşıyor.
  • Süre tamamlanmadan takımlar arasında 10 puanlık skor farkı oluşursa maç sona eriyor.
  • Normal maç süresi beraberlikle sonuçlandığında 3’er dakikalık iki devre halinde uzatmalara geçiliyor.
  • Uzatmalarda golü ilk hangi takım atarsa maçın kazananı oluyor.
  • Uzatma dakikaları da berabere sonuçlanırsa serbest penaltı atışlarına geçiliyor. Serbest atışlarda takımlardan birer oyuncu seçilerek biri savunmaya diğeri atışa geçiyor. Bu prosedür her oyuncuya birer kez atış ve savunma hakkı gelene kadar devam ediyor.
goalball oynayan sporcular

Goalball Kural İhlalleri ve Cezaları:

  • Goalball oyununda kural ihlali yapıldığı takdirde top karşı takıma veriliyor.
  • Erken Atış: Hakem komutundan önce erken atış yapmak en temel kural ihlalleri arasında yer alıyor.
  • Ball Over: Top bir savunma oyuncusuna çarptıktan sonra orta sahayı geçerse veya oyun alanı dışına çıkarsa hakem topu tekrar rakip takıma veriyor. Top kale direğine çarptıktan sonra oyun alanı dışına çıkarsa yine ‘ball over’ durumu oluşuyor. 
  • Short Ball: Rakip takımın savunma oyuncusuna ulaşmayan kısa toplar ‘short ball’ olarak cezalandırılıyor. Bu durumda ihlal yapan oyuncuya kişisel penaltı veriliyor ve rakip takımın atışını savunmak üzere kaleye geçiyor.
  • High Ball: Golbolde havadan atış yapılması yasak. Bu nedenle bir oyuncu atış yaptığında en az bir kez kendi takım alanındaki zemine değmesi gerekiyor. Havadan giden toplar ‘high ball’ ihlaline neden olarak hatalı oyuncuya penaltı cezası veriliyor.
  • Eyeshades: Oyuncuların maç devam ederken göz maskelerine dokunması yasak. Hakemin müsaadesi olmadan göz maskesine dokunan oyunculara penaltı veriliyor. 
  • Gürültü: Golbol oyununda topun yönü içindeki ziller sayesinde belirlendiği için seyirciler kadar oyuncular da sessiz olmak zorunda. Çeşitli seslerle kasten aşırı gürültü çıkaran oyuncular penaltıyla cezalandırılıyor.

Görme engelli bireyler için rekabetçi ve bir o kadar da keyifli olan golbol sporu paralimpik oyunlarına bambaşka bir tat getiriyor. Yaygın takım sporlarının dışında benzersiz müsabakalar izlemek istiyorsanız, ulusal ve uluslararası turnuvaları takip ederek paralimpik goalball oyunları seyir zevki yüksek bir deneyim elde edebilirsiniz.